آموزش و پرورش، از مطالبات رهبری تا عمل مسئولین

مسیر رسیدن به تمدن نوین اسلامی بایستی بسیار پرقدرتتر از گذشته توسط دانشجومعلمان و نومعلمان جوانی که محور بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی هستند، طی شود تا ان شاءالله آن تحول واقعی توسط آنها ایجاد شود لکن به مدد الهی انجام میشود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج دانشجویی /علی کشاورز دانشجومعلم و مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان فارس در گرامیداشت مقام شامخ معلم و ضروریات این جایگاه مهم مینویسد:
در ابتدای امر، روز معلم و هفتهی معلم را خدمت تمامی فرهنگیان عزیز بهخصوص دانشجومعلمان گرامی، تبریک عرض میکنم.
همچنین عرض خداقوت و تبریک ویژه دارم خدمت معلمین مجاهد و جهادگری که امروز با تمام مشکلاتی که در آموزش دانش آموزان در شرایط تعطیلی مدارس و بیماری کرونا وجود دارد، اجازه نداده اند امر آموزش تعطیل شود و به هر نحو ممکن حتی از روی تخت های بیمارستان ها مشغول تدریس و آموزش و به دانش آموزانشان هستند. امروز این سخن مقام معظم رهبری را بهتر درک میکنیم که فرمودند : معلمی همانند مجاهدت رزمندگان است.
سالهای اخیر، اردیبهشت که به نیمه میرسید، جامعهی فرهنگی کشور در دیداری با مقام معظم رهبری از منویات ایشان پیرامون حوزه مسائل آموزش و پرورش، عرصهی تعلیم و تربیت و اهم مسائل کشور، بهره مند میشدند. اما ظاهرا امسال به دلیل شرایطی که بیماری کرونا در کشور ایجاد کرده است ، جامعه ی فرهنگی کشور ، محروم از این دیدار هستند .
30 سال از اولین دیدار مقام معظم رهبری با معلمان و فرهنگیان میگذرد . فرصت مناسبی است تا دیدارهای گذشته را بررسی کنیم و بدانیم در طول 30 سال گذشته مقام معظم رهبری پیرامون آموزش و پرورش ، و دستگاه تعلیم و تربیت کشور چه مسائلی را مطرح کرده اند و در عین حال مسئولین دولتی و مجلس و وزارتی و ... با این مهمترین دستگاه کشور چگونه برخورد کرده اند .
مسئله ای که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است ، موضوع درک اهمیت آموزش و پرورش و نقش اساسی این دستگاه در پیشرفت کشور و جایگاه والای معلم است.
ایشان میفرمایند: آینده ی کشور ، آینده ی دنیای ما به تلاش امروز آموزش و پرورش وابسته است ؛ ما هیچ دستگاه دیگری را نداریم که اینقدر حائز اهمیت باشد ( 16/2/ 1394) ؛
آموزش و پرورش ، منبع حیات برای جامعه است ؛ هم برای امروز جامعه و هم برای فردای جامعه . ( 12/2/1390)
معلم کسی است که انسان را آنچنان پرداخت میکند که گوهر وجود و نورانیت او ، تلالو کند و خود را نشان دهد. معلم ، تربیت کنندهی عزیزترین فراورده ی خلقت است. 9/2/1377
عظمت کاری که معلمان میکنند ، همانند مجاهدت رزمندگان است . 15/2/1389
تشکیل هویت و فرهنگ نسل جدید ، به دست معلمان است . 12/2/1384
مقام معظم رهبری در طول 30 گذشته ، بطور پیوسته و مداوم از اهمیت آموزش و پرورش وجایگاه مهم و مقام والای معلم گفته اند اما به نظر میرسد سخنان ایشان از سوی مسئولین دولتی و مجلسی و وزارتی و ... هیچگاه آنچنان که باید و شاید مورد توجه واقع نشده است . مسئله ی تعلیم و تربیت و فرهنگ ، یک امر اساسی و زمان بر است لذا هیچگاه نبایستی پیرامون این قبیل مسائل ، سلیقه ای عمل بشود . اما متاسفانه تعدد مدیران وزارتی و استانی و ... در آموزش و پرورش حاکی از این است که این امر مورد غفلت اکثر دولت ها بوده است .
در یک دهه اخیر آموزش و پرورش 8 وزیر را به خود دیده است که این موضوع حاکی از آن است که آموزش و پرورش برای دولت ها به مثابهی یک حیاط خلوت سیاسی بوده است که بازیهای سیاسی خود را در بستر آن انجام دهند . آنچیزی که در طول 30 سال گذشته آموزش و پرورش بدان محتاج بوده است ، سیاست آموزش و پرورش بوده است ، نه آموزش و پرورش سیاسی .
اما متاسفانه آنچیزی که بیش از همه در آموزش و پرورش خود نمایی میکند ، آموزش و پرورش سیاسی است کما اینکه همه ی دلسوزان تعلیم و تربیت اذعان دارند که سیاسی کاری و سیاست زدگی برای آموزش و پرورش همانند سمی است که امورات تربیتی را فلج خواهد کرد . بعد از مدت ها انتظار ، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بعنوان سیاست راهبردی آموزش و پرورش تدوین و تصویب و ابلاغ شد اما متاسفانه سند تحول بنیادین نیز از تیغ سیاست زدگی و برخورد سلیقه ای با آموزش و پرورش ، مصون نماند و در مسیر اجرایش با چالش ها و چاله های فراوانی روبه رو شده است .
همان سندی که امروز در آموزش و پرورش ، خاک میخورد . سند تحول بنیادین در حالی مغفول مانده است که مسئولین برای اجرای سند 2030 ، دست و پا میشکستند .
همانطور که مرور گردید ، اهمیت جایگاه آموزش و پرورش ، مقام والای معلم و دانشگاه فرهنگیان ، در بیانیات مقام معظم رهبری کاملا مبرهن و آشکار است اما متاسفانه آنگونه که شایسته ی آموزش و پرورش و مقام معلم و دانشگاه فرهنگیان است ، برخورد نمیشود .
در یک دهه ی گذشته ، آنچیزی که در بیانات مقام معظم رهبری پیرامون آموزش و پرورش مطرح شده است ، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تحول در نظام آموزشی و تربیتی کشور است ، در عین حال این مسئله توسط مسئولین امر مورد غفلت عظیم واقع شده است .
برخلاف منویات مقام معظم رهبری ، دولت های مختلف در دوره های مختلف با برخورد سلیقه ای خود با آموزش و پرورش ، موجبات رکود این مهمترین دستگاه کشور را فراهم کرده اند . تاکنون حرف های زیادی برای تحول در آموزش و پرورش زده شده است اما بیش از آنکه عمل شود ، حرف زده شده است ؛ بیش از آنکه نقد شود ، تخریب شده است ؛ آموزش و پرورش امروز نیازمند مردان و زنان تحول گراست نه صرفا حرف های تحولی . آموزش و پرورش امروز به مردان و زنانی محتاج است که با عمل به سیاست آموزش و پرورش که همان سند تحول بنیادین است ، تعلیم وتربیت کشور را متحول کنند . آموزش و پرورش امروز به سیاست مدارانی ( و شاید سیاست ندارانی ) که با نگاه سیاسی خود به آموزش و پرورش ، مهمترین دستگاه کشور را به حیاط خلوت خود برای بازی های سیاسی شان تبدیل کرده اند ، نیاز ندارد . برخورد سلیقه ای و نگاه سیاسی به آموزش و پرورش ، سم مهلکی است که در بلند مدت ، نظام تعلیم و تربیت کشور را فلج میکند .
دیگر مسئله ای که در 30 سال گذشته همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است ، مسئله ی اقتصاد و بودجه ریزی برای آموزش و پرورش است .
ایشان میفرماند :
برای آموزش و پرورش هرچه سرمایهگذاری مادی و معنوی و انسانی بشود ، جا دارد . آموزش و پرورش منبع حیات برای جامعه است ؛ هم برای امروز جامعه ، و هم برای فردای جامعه . 14/2/1390
مسئولان باید بدانند پولی که در آموزش و پرورش خرج میشود درواقع سرمایه گذاری است ؛ به این چشم بودجه گذاری کنید در آموزش و پرورش 13/2/1395
نگاه اساسی در موضوع اقتصاد آموزش و پرورش این است که نوع نگاه به این موضوع بایستی نگاه سرمایه گذاری باشد اما متاسفانه بیش از آنکه با این دید به آموزش و پرورش نگاه شود ، این دستگاه را به چشم یک نهاد هزینه بر میبینند . پاشنه آشیل آموزش و پرورش در تمامی این سالها ، مسئله ی اقتصاد بوده است . این مسئله تا بدانجا بیخ پیدا کرده است که مسئولان کشوری و وزارتی برای حل این مشکل دست به اقداماتی زدند که شان و جایگاه آموزش و پرورش را به تاراج برد . از خصوصی سازی آموزش و پرورش با نگاه اقتصاد بازار آزاد گرفته تا خرید خدمات آموزشی و تبدیل مدرسه به یک بنگاه اقتصادی ، تا آنجا که مدارس را به واحدهای تجاری اجاره دادند ، تا آنجا که سعی شد صندلی های خالی مدارس غیرانتفاعی ( یا انتفاعی ) با تعطیلی برخی دیگر از مدارس پر شود .
یک موضوع مهم دیگر در بطن و متن اقتصاد آموزش و پرورش ، مسئله ی معیشت معلمین است .
مقام معظم رهبری در همین خصوص میفرمایند :
استخفاف معلم ، کار منافقان است . اگر معلم یک عضو تشریفاتی جامعه به حساب بیاید و در برنامه ها و سیاست ها و قوانین ، پشتیبانی کلان از معلمان حالت اقتصادی به خود بگیرد و جنبه انسانی و اخلافی معلم نادیده گرفته شود ، اهانت به معلم است . یقینا معیشت ، مسئله ی مهمی است و باید هم به آن برسند ؛ لیکن مسئلهی انسان و ارزش انسان ، در قضیه معیشت خلاصه نمی شود . در اسلام ، معلم یک مقام حقیقتا والاست . ( 12/2/1386)
دولت ها و دولتی ها ، مجلس ها و مجلسی های مختلف در طول 30 سال گذشته همواره تلاش کرده اند در انتخابات های مختلف با شعارهای پر زرق و برق مالی و معیشتی ، رای معلمان را بخرند ؛ اما در پایان آن چیزی که نتیجه شد ، استخفاف معلم بود ؛ خفت دادن معلم بود . و در ماه های اخیر نیز میبینیم که چگونه با موضوعات مختلف و وعده های رنگین و گاها دروغین ، معلمان را ، این قشر عزیز را خفت میدهند و برای اضافه کردن ریالی به حقوق این معلم عزیز ، چگونه باعث خفت او می شوند . در بحث مسائل مالی و معیشتی ، موضوع شرافت و ارزش والای معلم آنقدر فراموش میشود و نادیده گرفته میشود که کم کم ، گم میشود .
مقام معظم رهبری میفرمایند : دستان ماهر معلمان ، بالاترین دستان سازنده است . 13/2/1391
در طول همه ی این سالها ، مسئولین و تصمیم گیران جامعه با این دستان ماهر و سازنده چگونه برخورد کرده اند ؟ آیا برخوردی در شان یک معلم و شایسته و بایسته ی معلم را با او داشته اند ؟ قضاوت بماند با وجدان های بیدار .
یکی دیگر از مسائلی که مورد عنایت خاص مقام معظم رهبری بوده است ، موضوع دانشگاه فرهنگیان است تا بدان جا که ایشان در اردیبهشت 1397 ، دیدار خود با فرهنگیان را برخلاف سال های معمول که در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار میکردند ، این دیدار خود را در این دانشگاه برگزار کردند .
ایشان در همین خصوص میفرمایند :
این دانشگاه فرهنگیان – یا به تعبیر قدیمی ، دانشگاه تربیت معلم – یک دانشگاه است ، لکن با دانشگاه های معمولی فرق دارد . علاوه بر امتیازلتی که دانشگاه های دیگر دارند ، امتیاز « تولید معلم » مخصوص این دانشگاه است . به این دانشگاه خیلی باید اهمیت داد . 17/2/1393
آنچیزی که در همه ی این سالها در کنار غفلت از آموزش و پرورش ، مورد غفلت واقع شده است ، دانشگاه فرهنگیان است . دانشگاه فرهنگیان تنها مسیر رسمی و عمومی و اصلی برای معلم شدن است . مسیر تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان ، راه و مسیر اصلی و اساسی جذب معلم در آموزش و پرورش است اما متاسفانه در سالهای اخیر بخصوص در اواسط دهه گذشته ، دانشگاه فرهنگیان تبدیل به فرع شده است و اصل بر راه های دیگری بنا شده است .
موضوع توسعه ی کمی و کیفی دانشگاه فرهنگیان موضوعی بسیار مهم است که مقام معظم رهبری نیز همواره بدان تاکید کرده اند اما متاسفانه هم کمّاً و هم کیفا ً مورد غفلت واقع شده است . این مسئله تا بدانجا رسوخ پیدا کرده است که دیگر دانشگاه ها پیشنهاد
دایه داری دانشگاه فرهنگیان را مطرح نمودند که البته به سرانجام نرسید .
دانشجویی که در دانشگاه فرهنگیان تحصیل میکند ، دانشجومعلم عزیز ما ، امروز مطالبات بسیاری دارد . از سرانه غذایی دانشجویی گرفته تا مسئلهی ادامه تحصیل بعد از گرفتن مدرک کارشناسی اش در دانشگاه فرهنگیان . دانشجومعلمی که با شوق و ذوق فراوان به دانشگاه فرهنگیان وارد میشود اما گاها ناملایماتی را از مسئولین میبیند که تحملش برایش دشوار است .
مقام معظم رهبری تاکنون سخنان و جملات بسیاری را در مورد آموزش و پرورش و معلم و معلمی فرموده اند اما حقیر بعنوان یک معلم ، جملهی زیر را مهمترین جمله ی ایشان میدانم :
مقام معظم رهبری میفرمایند : امروز در عرصه ی تعلیم و تربیت ، جنگی برپاست . این جنگ را جدی بگیرید . خب در این عرصه یک جنگ بزرگی وجود دارد؛ عزیزان من، جوانهای هوشمند و پُرانگیزه و مؤمن که در این
مجموعه جمع شده اید، و همه ی کسانی که در مجموعه ی تعلیم و تربیت می خواهند نقش ایفا کنند! این جنگ را جدّی بگیرید؛ الان یک جنگ وجود دارد. یک عدّه ای می خواهند لالایی بخوانند که ما خوابمان ببرد و نفهمیم دشمن مشغول چه کاری است. در عرصه ی تربیت انسانهای والا، انسانهای باهمّت، انسانهای رشید و شجاع، انساهای باهدف -در عرصه ی این تربیت مهم، این کار عظیم- یک جنگی برپا است؛ یک عدّه ای می خواهند درست عکس این تحقّق پیدا بکند و جوان مؤمن، جوان مسلمان، جوان ایرانی با این خصوصیّات پرورش پیدا نکند. از راه های مختلف دارند تلاش می کنند. این مسئله ی هویّتی که بنده مکرّر روی آن تکیه می کنم، ناظر به این مسئله است . (اردیبهشت 1397)
مسئلهی تربیت همواره مهم بوده است اما امروز این اهمیت بیش از گذشته هویداست و مقام معظم رهبری نیز در سخن مذکور اهمیت موضوع را به خوبی تبیین کرده اند لذا جای توضیح بیشتر نیست .
امروز ، معلم در حساس ترین نقطه ایستاده است و این یک تعارف نیست ؛ این یک واقعیت است . امروز ما درگیر یک جنگ همه جانبه ی تربیتی هستیم که باوجود تمامی مشکلاتی که در مورد آن سخن رانده شد ، نبایستی از مسئولیت عظیم خود غافل شویم . و این مستلزم یک همت و همدلی در تمامی سطوح جامعه است . وزارت آموزش و پرورش ، وزارت ارتباطات ، شورای عالی فضای مجازی ، سازمان صدا و سیما و ... ، همه با هم بایستی هماهنگ در این جنگ تربیتی نقش ایفا کنند اما متاسفانه به نظر میرسد آموزش و پرورش امروز در این میدان نبرد ، تنها است . در این میدان ، میدان دار معلم است اما این موضوع از مسئولیت دیگر نهادهای جامعه نمی کاهد .
امروز که این مطلب را مینویسم ، دانشجومعلمان و نومعلمان بسیاری را میبینم که با دغدغه مندی و دلسوزی در این عرصه ی خطیر تعلیم و تربیت ، مشغول به فعالیت هستند و باوجود این جوانان و همکاری و همفکری معلمان باتجربه ، آموزش و پرورش آیندهای بسیار درخشان تر از گذشته خواهد داشت کما اینکه با همهی مشکلات ، در 40 سال گذشته فعالیت های خوبی در آموزش و پرورش انجام گرفته است اما برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی این مسیر بایستی بسیار پرقدرت تر از گذشته توسط دانشجو معلمان و نومعلمان جوانی که محور بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی هستند ، طی شود تا ان شاءالله آن تحول واقعی توسط آنها ایجاد شود لکن به مدد الهی انجام میشود .
در پایان ، گرامی میداریم یاد و خاطره ی استاد و معلم شهید ، شهید مطهری را ، آن رزمندهی عرصهی فکر . روز معلم و هفته ی معلم را به تمامی همکاران گرامی ، معلمان و دانشجو معلمان ارجمند تبریک میگویم و برای همه ی عزیزان فرهنگی ، آرزوی موفقیت و توفیق خدمت و سلامتی دارم .
و من الله توفیق